W dzisiejszych czasach, gdy praktycznie każda firma działa w środowisku cyfrowym, jedną z najważniejszych decyzji jest wybór pomiędzy wdrożeniem środowiska lokalnego a skorzystaniem z usług chmurowych. Oba rozwiązania mają swoje wady i zalety. Ostatecznie wybrany model powinien być ściśle związany z indywidualnymi możliwościami i potrzebami firmy.
Historia od on-premise do chmury
Historia rozwiązań on-premise sięga lat 60. i 70. XX wieku. Wówczas pojawiły się pierwsze komputery o dużej mocy obliczeniowej. Zainicjowały one popyt na systemy informatyczne wspierające zarządzanie danymi i procesami biznesowymi. Firmy decydowały się na zakup własnych serwerów oraz budowę lokalnych centrów danych. Ich infrastruktura IT zaczynała się rozwijać w sposób, który wówczas uznawany był za najlepszy i najbezpieczniejszy.
Jednak tradycyjne metody przechowywania danych zaczęły z czasem być niewystarczające i zbyt kosztowne dla dynamicznie rozwijających się organizacji. To skłoniło rynek do poszukiwania bardziej efektywnych rozwiązań. Rozwój wirtualizacji, czyli technologii pozwalającej na uruchomienie wielu maszyn wirtualnych na jednym fizycznym serwerze, otworzył nowe możliwości w zakresie zarządzania danymi.
Kolejnym etapem było pojawienie się technologii internetowych oraz wzrost popularności usług sieciowych. Coraz więcej firm zaczęło prowadzić swoje działania w sieci, potrzebując jednocześnie coraz większej ilości zasobów. Doprowadziło to do powstania koncepcji chmury obliczeniowej. Jest to usługa umożliwiająca wykorzystanie zdalnych zasobów, które zapewnią elastyczność, skalowalność, mobilność i dostępność z każdego miejsca na świecie. Pierwsze usługi chmury obliczeniowej pojawiły się na rynku w połowie lat 90. XX w., ale dopiero rozwój technologii i zwiększenie przepustowości sieci umożliwiły ich szersze rozpowszechnienie.
Obecna oferta rynkowa
Obecnie oferowane są różne rodzaje rozwiązań chmurowych, a ich konfiguracja jest nieograniczona. Do najbardziej popularnych należą: chmura publiczna, prywatna, hybrydowa oraz multi-cloud. Rozwiązania te można także podzielić ze względu na rodzaj i zakres oferowanych usług:
- Infrastruktura jako usługa (IaaS) – dostawcy usług chmurowych (CSP) zarządzają infrastrukturą IT, ale odpowiedzialność za kolejne warstwy leży po stronie firmy.
- Platforma jako usługa (PaaS) – CSP utrzymują oprogramowanie oraz infrastrukturę. Zmniejszają liczbę zadań administracyjnych po stronie wewnętrznych zespołów IT oraz pozwalają im skupić się na rozwoju aplikacji.
- Oprogramowanie jako usługa (SaaS) – użytkownicy chmury mają dostęp do oprogramowania i aplikacji, z których korzystają online. Wszystkim, w tym aktualizacją oprogramowania, zarządzają jego dostawcy.
Trendy rynkowe on-premise i cloud
Liczba rozwiązań chmurowych dynamicznie rośnie. Coraz więcej firm udostępnia swoje usługi i produkty w wersji abonamentowej, rezygnując całkowicie z lokalnej. Gartner jednoznacznie przewiduje nieuchronne przejście do chmury. Rok 2025 ma być pod tym względem przełomowy. Po raz pierwszy w historii przychody z rozwiązań chmurowych mają przewyższyć przychody z rozwiązań lokalnych. Analogicznie prognozowane są wartości na poziomie 917 miliardów dolarów z chmury oraz 868 miliardów dolarów z on-prem.
Przybliżone dane w raporcie „Global Cloud Computing Market: Market Size, Trends, And Forecast (2020-2025)” podaje Statista. Zgodnie z nim szacuje się, że globalny rynek rozwiązań chmurowych wzrośnie z 371 miliardów dolarów za rok 2020 do ponad 832 miliardów dolarów w 2025 roku. Oznacza to ponad dwukrotne zwiększenie jego wartości w ciągu zaledwie pięciu lat. Według raportu McKinsey „Chmura 2030”, w perspektywie 7 lat wykorzystanie rozwiązań chmurowych może przynieść Polsce dodatkowe 120 mld złotych. To równowartość 4% PKB kraju.
Zainteresowanie chmurą spada
Jeśli przyjrzeć się statystykom dotyczącym przedsiębiorstw, które korzystają z rozwiązań chmurowych, trend nie utrzymuje już tak dużej dynamiki. Zgodnie z danymi Eurostat, średnie procentowe użycie chmury obliczeniowej wśród firm z krajów członkowskich Unii Europejskiej wynosi 42%. Dla porównania, w krajach skandynawskich, takich jak Szwecja czy Finlandia, jest to 75%. Wynik znacznie zaniżają kraje znajdujące się na niższym poziomie transformacji cyfrowej, np. Rumunia czy Bułgaria, gdzie średnia wynosi tylko 13%.
Spośród firm, które korzystają z chmury, zdecydowana większość (79%) wybrała to rozwiązanie do hostowania swoich systemów poczty elektronicznej. Około dwie trzecie ankietowanych używa chmury do przechowywania plików oraz oprogramowania biurowego, takiego jak edytory tekstu, czy arkusze kalkulacyjne. Natomiast ponad połowa korzysta z oprogramowania zabezpieczającego w chmurze (59%).
Decyzje polskich firm
Raport PMR z 2022 roku dla Polskiej Chmury pokazuje, że tylko 37% Polskich przedsiębiorstw przeniosło wszystkie swoje zasoby do chmury. 25% organizacji przeniosło zaledwie 8% zasobów.
Podobne dane wskazują badania przeprowadzone przez OVHcloud oraz Intel Polska. Według nich z technologii chmury korzysta ponad połowa badanych firm (59%). Wyższe zastosowanie chmury deklarują przede wszystkim organizacje, w których transformacja cyfrowa oceniana jest wysoko (65%) i bardzo wysoko (74%).
Nowe rozdanie
Równolegle do rosnącego zainteresowania chmurą zaczyna kształtować się całkowicie odmienny trend. Popularyzacja rozwoju środowisk hybrydowych, z zachowaniem balansu w wykorzystaniu chmury, pozwala dopasować środowisko do realnych potrzeb i specyfiki konkretnej firmy. W 2022 roku na świecie wzrosła o 40% liczba firm, które zrezygnowały z rozwiązań chmury obliczeniowej. Zgodnie ze statystykami planują powrócić do on-premise lub kolokacji w komercyjnym centrum danych.
On-premise to bezpieczne lokalne rozwiązanie
Rozwiązanie on-premise (skrótowo „on-prem”), zakłada stworzenie przez firmę lokalnego środowiska IT, w którym będzie ona przechowywać dane i zarządzać aplikacjami. Organizacja inwestuje we własne serwery, ale dzięki temu może je wybrać, dowolnie nimi zarządzać i optymalizować pod kątem bezpieczeństwa. Zyskuje prywatność i niezależność od dostawców czy podmiotów trzecich. Zazwyczaj odpowiada też za samodzielne administrowanie, serwis oraz zabezpieczenie całej infrastruktury, czyli nie tylko sprzętu (hardware), ale i oprogramowania (software).
Najważniejszą zaletą rozwiązania lokalnego jest wysoki poziom bezpieczeństwa i prywatności zasobów. Wynika to z możliwości kompleksowego dostosowywania wewnętrznego środowiska do zmieniających się potrzeb firmy lub cyberzagrożeń. Własne centra danych umożliwiają pełne zachowanie prywatności. Serwery nie są w żaden sposób współdzielone. Dostęp do nich mają tylko i wyłącznie pracownicy firmy, co potencjalnie zmniejsza ryzyko naruszenia bezpieczeństwa i ułatwia wszelkie procedury.
Administratorzy zyskują większą kontrolę nad urządzeniami i zasobami, dzięki czemu mogą w czasie rzeczywistym weryfikować, czy wszystko działa poprawnie. W przypadku awarii mogą szybko zareagować, nie zdając się na zewnętrznych dostawców, co w zależności od wybranego modelu i rodzaju usługi może wymagać kontaktu nie tylko z dystrybutorem, ale także producentem, a czasami nawet bezpośrednim dostawcą usługi.
Gwarancja stałego dostępu
Rozwiązanie lokalne gwarantuje organizacji stały dostęp do systemu i zasobów. W przypadku awarii lub naruszenia bezpieczeństwa może się to okazać kluczowe. Co więcej, w obecnej niestabilnej sytuacji politycznej, pełne uzależnienie firmy od dostępu do Internetu, dostępności usługi po stronie dostawcy albo brak Business Continuity Plan (Planu Ciągłości Działania) może mieć poważne konsekwencje biznesowe.
Utrzymywanie danych na własnych serwerach umożliwia także realną kontrolę nad sposobem ich przechowywania i przetwarzania. Tym samym jest skuteczniejszym narzędziem pozwalającym na spełnienie wymogów i regulacji prawnych typu RODO, ISO czy też obostrzenia KNF. Implementacja ścisłej polityki bezpieczeństwa i kontroli dostępu jest szczególnie ważna dla firm, które przechowują wrażliwe dane klientów lub informacje o swoich procesach biznesowych. Regulacje prawne obligują firmy posługujące się danymi krytycznymi, a także organizacje z niektórych sektorów, takich jak np. obronność czy bankowość, do najwyższego poziomu kontroli.
Rozwiązania lokalne nie generują stałych opłat abonamentowych. Wymagają jednorazowej inwestycji w infrastrukturę lub zakup licencji oprogramowania. Dzięki temu firma nie ponosi okresowych kosztów, które bardzo często w dłuższej perspektywie mogą przewyższyć wydatki na zakup jednorazowy. Co więcej, amortyzacja środków może przynieść firmie spore oszczędności. Wykorzystanie dzierżawy lub kolokacji serwerów może także okazać się skutecznym sposobem na obniżenie kosztów posiadania własnej serwerowni.
Minusy on-prem
Z drugiej strony, korzystanie z on-premise wiąże się z pewnymi wyzwaniami, chociażby ograniczoną skalowalnością. Rozwiązanie lokalne zwykle wymaga zakupu odpowiedniej wielkości infrastruktury do stworzenia środowiska, które zaspokoi potrzeby firmy. Wraz z rozwojem organizacji może szybko okazać się, że posiadana infrastruktura jest niewystarczająca i wymaga sporej rozbudowy. To z kolei może być nie tylko zbyt kosztowne i czasochłonne, ale także stanowić znaczącą barierę w dalszym rozwoju.
Rozwiązanie lokalne może również zmniejszyć elastyczność firmy, a szybkie i duże zmiany mogą być trudne do wprowadzenia. W momencie wdrożenia nowego oprogramowania, które wymaga zmian całej infrastruktury IT, proces implementacji może trwać o wiele dłużej. Co więcej, może wiązać się z wyższymi kosztami i zaangażowaniem większej ilości działów – i całkowicie zablokować projekt w dużych organizacjach. Ponadto, jeśli firma chce działać w niepewnym innowacyjnym kierunku, może zostać z kosztem i zasobami, które będą ją niepotrzebnie obciążać.
Na koniec warto dodać, że instalacja i utrzymanie własnej infrastruktury wymagają specjalistycznej wiedzy doświadczonego zespołu IT. Organizacja musi przygotować się więc na koszt utrzymania odpowiednio wykwalifikowanej kadry lub skorzystania z usług firmy zewnętrznej. W obu przypadkach może okazać się sporym ciężarem, zwłaszcza dla nowopowstałych firm.
Chmura obliczeniowa to elastyczna efektywność
Rozwiązanie chmurowe bazuje na wykorzystaniu zewnętrznych zasobów – w formie wirtualnych serwerów, przechowywujących dane i aplikacje, które są udostępniane jako usługa w tak zwanej chmurze. Usługi te są dostępne online i mogą być dowolnie skalowane w zależności od potrzeb firmy, która nie musi ponosić jednorazowych nakładów inwestycyjnych związanych z budową własnego środowiska, jego obsługi czy też zatrudnienia zespołu IT.
Jako największą korzyść rozwiązania chmurowego należy wymienić skalowalność. Wykorzystanie chmury umożliwia firmom bardzo szybkie reagowanie na jej bieżące potrzeby oraz elastyczne dopasowywanie do nich mocy obliczeniowej, pamięci czy przepustowości sieci. Zmiany te nie pociągają za sobą jednorazowej inwestycji w sprzęt ani konieczności zatrudniania zespołu IT i mogą być weryfikowane w krótkich przedziałach czasowych. Organizacja może nie tylko powiększyć zasoby z których korzysta, ale także drastycznie je zmniejszyć, gdy zajdzie taka potrzeba, bez konieczności zwalniania personelu i amortyzacji zbędnego sprzętu.
Bez konieczności inwestycji
Brak kosztów początkowych to kolejny benefit wykorzystania chmury obliczeniowej. Firma nie musi posiadać budżetu inwestycyjnego, by móc korzystać z dużych zasobów, rozliczanych w systemie abonamentowym proporcjonalnie do zużycia. Ma to szczególne znaczenie dla start-upów, które z jednej strony posiadają ograniczone środki, a z drugiej nie są pewne końcowej skali swojego rozwoju.
Korzystanie z rozwiązań chmurowych daje nieograniczony dostęp do wszystkich zasobów firmowych. Oznacza to, że wszyscy pracownicy mogą pracować z dowolnego miejsca na świecie i mieć dostęp do wszystkich danych, systemów czy też aplikacji – pod warunkiem, że posiadają stały dostęp do usług internetowych.
Wady rozwiązania chmurowego
Wykorzystanie rozwiązania chmurowego niesie za sobą także pewne zagrożenia. Administratorzy tracą część kontroli nad swoimi danymi i aplikacjami. Przechowywanie zasobów w dużej mierze bazuje na zaufaniu do innej firmy, a dokładniej do oficjalnego dystrybutora, zapewniającego, że dostawca usługi przechowuje i chroni nasze dane w sposób bezpieczny oraz zgodny z przepisami. Gromadzenie i przetwarzanie danych w chmurze oznacza też, że są one przechowywane na serwerach będących poza kontrolą naszej firmy, a w zależności od wybranego modelu także na zasobach współdzielonych, co potencjalnie zwiększa ryzyko zagrożenia ich bezpieczeństwa.
Uzależnienie od dostawcy, czyli tak zwany vendor lock-in, to kolejny minus rozwiązania chmurowego, który może się pojawić na różnych płaszczyznach. Trudności finansowe, zmiany w polityce lub problemy z systemem po stronie dostawcy mogą znacząco wpłynąć na dostępność firmowych zasobów. Zdarzają się też sytuacje, w których dostawca nagle znika lub istotnie zmieniają się parametry samej usługi. Spadek jakości SLA to także powód do zmartwień dla administratorów, podobnie jak wydawanie danych bez zachowania ich struktury po wygaśnięciu umowy.
Wykorzystanie chmury (w dłuższej perspektywie czasu) może być droższym rozwiązaniem. Zwłaszcza jeśli firma potrzebuje dużej przestrzeni dyskowej lub dużych zasobów obliczeniowych. Dla organizacji posiadających bardzo duże serwerownie, miesięczny koszt wykorzystania zasobów zewnętrznych może okazać się zbyt dużym obciążeniem.
Zgodność z regulacjami
Podczas analizy zastosowania chmury obliczeniowej należy pamiętać o ograniczeniach i kwestiach prawnych, które mogą uniemożliwić niektórym firmom skorzystanie z takiego rozwiązania. Istnieją także sektory, w przypadku których można mówić o realnych ograniczeniach prawnych w korzystaniu z chmury:
- firmy z sektora rządowego lub obrony narodowej – ze względu na wrażliwość danych i konieczność spełnienia określonych wymagań bezpieczeństwa;
- firmy z sektora finansowego – regulacje branżowe wymagają, aby dane finansowe były przechowywane w sposób lokalny;
- firmy z sektora medycznego – w przypadku przetwarzania i przechowywania danych medycznych ważne jest spełnienie wymogów regulacyjnych w zakresie prywatności i bezpieczeństwa danych;
- firmy z sektora energetycznego – z powodu wrażliwości danych i konieczności ochrony infrastruktury przed cyberatakami.
Czy istnieje uniwersalna rekomendacja dla każdej firmy?
Nie ma uniwersalnej reguły wskazującej na najlepsze rozwiązanie dla każdej organizacji – każda zaleta jednego będzie wadą drugiego. Dlatego wybór infrastruktury powinien być poprzedzony etapem analizy: potrzeb biznesowych, technologicznych oraz obranego przez firmę kierunku rozwoju. W zależności od skali wdrożenia oraz modelu wybranej usługi, zdarza się, że przeprowadzona w sposób losowy implementacja rozwiązania chmurowego lub jego wybór dla samej idei bycia innowacyjnym, zakończy się porzuceniem projektu w początkowej fazie lub też osiągnieciem jedynie doraźnych korzyści.
Chmura obliczeniowa to dobre rozwiązanie dla nowo powstających firm, które nie mają jeszcze własnej infrastruktury IT, nie posługują się danymi krytycznymi, a koszty związane z budową własnego centrum danych nie byłyby adekwatne do początkowych potrzeb. Wymiernych korzyści mogą oczekiwać organizacje, które posiadają przestarzałą infrastrukturę, wymagającą dużych nakładów inwestycyjnych. Natomiast w przypadku firm posiadających nowoczesne środowisko on-premise, wiele zależy od indywidualnych potrzeb i oczekiwań samej organizacji.
Dywersyfikacja i zdrowy rozsądek
Warto pamiętać o tym, że migracja do chmury może wymagać dodatkowych nakładów finansowych. Istnieją także sektory, w których wykorzystanie rozwiązań chmurowych nie jest rekomendowane. Czasem nawet może być niemożliwe ze względu na regulacje prawne. W przypadku firm posługujących się danymi krytycznymi zawsze wymagane jest utrzymywanie lokalnych kopii zapasowych. Przy zastosowaniu rozwiązań chmurowych niezmiennie będzie wymuszało to na organizacji dodatkową inwestycję we własną infrastrukturę IT.
W świecie zaostrzających się regulacji prawnych dotyczących przechowywania danych, obostrzeń w zakresie ich przetwarzania oraz bardzo szybko zmieniającego się świata zagrożeń, sporym wyzwaniem dla rozwiązań chmurowych będzie fakt, iż na ten moment nie posiadają one realnych zabezpieczeń prawnych. Nie będąc właścicielem infrastruktury, nie mamy wpływu na to, gdzie dane są przetwarzane oraz jak prędko będzie można je odtworzyć po awarii. Oczywiście w kontrakcie można wymusić na zleceniobiorcy różnego typu klauzule, obciążyć go niebotycznymi karami oraz gwarantowanymi parametrami usługi. Jednakże ostateczne ryzyko pozostaje decyzją biznesową każdego zleceniodawcy.
Pomimo sporej powszechności materiałów promujących tylko rozwiązania chmurowe, warto pamiętać o zachowaniu racjonalnego balansu.
Z pomocą przychodzą także najlepsze praktyki stosowane w największych firmach, które pokazują, że dywersyfikacja rozwiązań sprawdza się najlepiej. Z chmury warto zatem korzystać. Jednak należy to robić zgodnie z przemyślanym planem, nie na wszystkich zasobach firmowych i oczekując zaplanowanych korzyści.
Jakie rozwiązanie Proget wybrać – lokalne czy w chmurze?
Chcemy jak najlepiej zaspokoić potrzeby Twojej organizacji, dlatego w swojej ofercie posiadamy oba opisywane rozwiązania. Zdecyduj, które będzie lepsze dla Twojej firmy.
Wybierz licencję w chmurze, jeśli:
- zależy Ci na szybkim uruchomieniu systemu,
- nie chcesz inwestować we własne serwery oraz ich utrzymanie,
- stawiasz na mobilność oprogramowania,
- chcesz mieć stały i natychmiastowy dostęp do najnowszych funkcji.
Wybierz on-premise, jeśli:
- stawiasz na najwyższy poziom bezpieczeństwa danych,
- chcesz zachować pełną kontrolę nad systemem i zasobami,
- zależy Ci na samodzielnej konfiguracji infrastruktury, uprawnień i dostępności,
- nie chcesz obciążać budżetu stałymi opłatami subskrypcyjnymi.